کتاب اروپا (11) (ویژه مسائل استراتژیک اتحادیه اروپا)

هم‌گرایی اروپایی بیش از هر چیز زاییده بلندپروازی‌های اعضای اتحادیه اروپا برای غلبه بر شکاف‌ها، رسیدن به رفاه اقتصادی و تثبیت جایگاه و نقش خود در جهان بوده است. اروپا در طول دهه‌های گذشته، گام‌به‌گام اهداف مذکور را در ساختارهای نهادی ـ سیاسی در قالب اتحادیه اروپا ترجمه کرده و به هم‌گرایی خود معنایی عمل‌گرایانه بخشیده است. بدون تردید، تاریخ این هم‌گرایی از دهه ۱۹۵۰ به این سو، تاریخی موفقیت‌آمیز است؛ چراکه اروپا بعد از دو جنگ بزرگ جهانی، سال‌هاست که صلح، ثبات و امنیت را در خاک خود احساس می‌کند. البته رسیدن به چنین دستاوردی برای اتحادیه اروپا آسان نبوده و این اتحادیه بحران‌ها و موانع بسیاری را پشت سر گذاشته است؛ اما امروزه اروپا باز در برابر آزمونی قرار گرفته که بسیار جدی‌تر و خطرناک‌تر از آزمون‌های قبلی است. بحران مالی و اقتصادی جهانی و به‌خصوص بحران یورو، تردیدها را درباره بنیان‌های هم‌گرایی اروپایی برانگیخته و تشدید کرده است. در چنین وضعیتی، این سؤال مطرح می‌شود که آیا قانون آهنین هم‌گرایی اروپا بار دیگر کارآمدی خود را اثبات خواهد کرد و اتحادیه اروپا بحران مذکور را با موفقیت پشت سر خواهد گذاشت؟ یا نه، روند فروپاشی اتحادیه کلید خورده و مسائل و چالش‌های آن در دیگر حوزه‌ها مانند سیاست خارجی، سیاست امنیتی و دفاعی و پویایی‌های داخلی، فرصتی به این اتحادیه برای بازسازی و احیای دوباره خود نخواهد داد؟

نظر به اهمیت این دوره از حیات اتحادیه اروپا و پرسش‌های جدی‌ای که در ارتباط با آینده آن مطرح است، کتاب حاضر به مسائل و چالش‌های اتحادیه اختصاص یافته و در قالب یک مقدمه و چهارده مقاله به این مسائل و چالش‌ها پرداخته است. مقالات به گونه‌ای نوشته و تنظیم شده‌اند که حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاست داخلی، سیاست خارجی و سیاست دفاعی ـ امنیتی را در بر می‌گیرند و نگاهی دقیق و کارشناسانه از مسائل و چالش‌های مطرح در هر یک از حوزه‌های مذکور به دست می‌دهند. در این چهارچوب در بخش اقتصادی به چالش یورو در برابر دلار، بحران اقتصادی و مالی اتحادیه و چالش بخش حمل‌ونقل اروپایی پرداخته شده است. در بحث سیاست خارجی، آینده سیاست خارجی و امنیتی مشترک، روابط اتحادیه اروپا با کشورهایی چون آمریکا، روسیه، چین، هندوستان، ترکیه و مناطقی چون خاورمیانه و شمال آفریقا و نیز شرق اروپا و قفقاز جنوبی بررسی و منازعه اسرائیل فلسطین به بحث گذاشته شده است. در حوزه امنیتی و دفاعی، روابط اتحادیه با ناتو کانون توجه بوده است. در حوزه داخلی نیز به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اتحادیه یعنی خیزش راست پرداخته شده است.

امید می‌رود که مجموعه حاضر توانسته باشد تصویر دقیقی را از مسائل و چالش‌هایی که امروزه اتحادیه اروپا با آنها دست به گریبان است، ارائه دهد. بدون تردید مسائل و چالش‌های اتحادیه اروپا می‌تواند از موضوعات پرداخته‌شده در این کتاب فراتر رود، اما مبنای کار این کتاب پرداختن به موضوعاتی بوده که اضطرار و نمود بیشتری داشته‌اند. در این ارتباط مانند همیشه منتظر دریافت نظرات و انتقادات کارشناسانه شما هستیم.