علم اصول در فقه و قوانین موضوعه

اطلاعات بیشتر

پیشگفتار
مقدمه: کلیات
امر اول: تاریخچة علم اصول
1. اصول ارتکازی
2. تاریخچة علم اصول فقه
3. تاریخچة علم اصول در حقوق موضوعه
امر دوم: تعریف اصول فقه، موضوع و فایده آن
تعریف اصول فقه
موضوع علم اصول فقه
فایدة علم اصول فقه
امر سوم: وضع و اقسام آن
اقسام وضع
امر چهارم: حقیقت و مجاز و نشانه های آنها
نشانه های حقیقت و مجاز
امر پنجم: اصول لفظیه
1. اصالة الحقیقه
2. اصالة العموم
3. اصالة الاطلاق
4. اصالة عدم تقدیر
5. اصالة الظهور
امر ششم: اشتراک و ترادف
امر هفتم: حقیقت شرعیه

1. معنی و مفهوم حقیقت شرعیه
2. آیا حقیقت شرعیه ثابت است؟
3. چه نتیجه ای بر ثبوت حقیقت شرعیه مترتب است؟
امر هشتم: صحیح و اعم
1. عبادات
2. معاملات
ثمره عملی بحث صحیح و اعم
امر نهم: بحث مشتق
مشتق نحوی و اصولی
دفتر اول: اصول فقه (1)
بخش اول: مباحث الفاظ
فصل اول: اوامر
مبحث اول: ماده امر (أم ر)
1. معنا و مفهوم ماده امر
2. اعتبار علوّ در امر به معنی طلب
3. ظهور «أ م ر» در وجوب
مبحث دوم: صیغه امر و آنچه در معنای امر است
1. صیغه امر
2. ظهور صیغة امر در وجوب
3. جملات خبریّه که بر نسبت طلبیّه دلالت دارند
4. فور و تراخی
مبحث سوم: تقسیمات واجب
1. واجب مطلق و مشروط
2. واجب موقت و غیرموقت
3. واجب نفسی و غیری
4. واجب اصلی و تبعی
5. واجب عینی و کفایی
6. واجب تعیینی و تخییری
7. واجب توصّلی و تعبّدی

فصل دوم: نواهی
مبحث اول: ماده نهی و صیغه آن
1. مادة نهی (ن ﻫ ی)
2. صیغة نهی
مبحث دوم: ظهور صیغة نهی در تحریم
مبحث سوم: ظهور صیغة نهی در فساد
1. نهی در عبادات
2. نهی در معاملات

فصل سوم: مفاهیم
مبحث اول: تعریف مفهوم و منطوق
مبحث دوم: در حجّیت مفهوم
مبحث سوم: تقسیم مفهوم به موافق و مخالف
مثال فقهی و حقوقی برای مفهوم موافق
مبحث چهارم: اقسام مفهوم مخالف
1. مفهوم شرط
2. مفهوم وصف
3. مفهوم غایت
4. مفهوم حصر
5 و 6. مفهوم عدد و لقب
فصل چهارم: عام و خاص
مبحث اول: الفاظ عموم
مبحث دوم: حجّیت عام مخصص در باقی
مبحث سوم: تمسک به عام قبل از فحص از مخصص
مبحث چهارم: مخصص متصل و منفصل
مبحث پنجم: تخصیص عام با مفهوم
مبحث ششم: تخصیص عمومات کتاب با خبر واحد
مبحث هفتم: حکم استثنا پس از جملات متعدد
مبحث هشتم: دوران امر بین نسخ و تخصیص
مبحث نهم: سرایت اجمال مخصّص به عام

تعریف مجمل
اقسام مجمل
فصل پنجم: مطلق و مقید
مبحث اول: تعریف مطلق و مقیّد
مبحث دوم: الفاظ مطلق
مبحث سوم: مقدمات حکمت
انصراف
منشأ انصراف
مبحث چهارم: حمل مطلق بر مقیّد
فصل ششم: مجمل و مبیّن
مبحث اول: تعریف مجمل و مبیّن
مبحث دوم: اقسام مجمل
مبحث سوم: موجبات و اسباب اجمال
مبحث چهارم: حکم شرعی و حقوقی در موارد اجمال
اجمال در قوانین موضوعه و راه حل آن
بخش دوم: مباحث عقلیّه
فصل اول: اجزاء
مبحث اول: امر اضطراری
مبحث دوم: امر ظاهری
فرق بین امارات و اصول عملیّه
تبدل در قطع
نقد و بررسی

فصل دوم: مقدمه واجب
مبحث اول: تعریف مقدمه
مبحث دوم: تقسیمات مقدمه
مقدمات مفوّته
ثمرة عملی بحث مقدمة واجب
نظریه اصولیین در وجوب شرعی مقدمه

فصل سوم: مسئله ضد
مبحث اول: ضد عام
مبحث دوم: ضد خاص
ثمرة عملیّه
فصل چهارم: اجتماع امر و نهی
ثمرة عملیه
دلالت نهی بر فساد است
بخش سوم: مباحث حجج و امارات
فصل اول: قطع و احکام آن
مبحث اول: حقیقت قطع و تعریف آن
مبحث دوم: حجیت قطع
مبحث سوم: تجری
مبحث چهارم: تقسیم قطع به طریقی و موضوعی
مبحث پنجم: موافقت التزامی
مبحث ششم: قطع قطّاع
مبحث هفتم: منجّزیت علم اجمالی
1.آیا علم اجمالی در تنجز مانند علم تفصیلی است؟
2. کفایت امتثال اجمالی در صورت تمکن از امتثال تفصیلی فصل دوم: ظن و احکام آن
مبحث اول: ظنون معتبر
1. تعبد به امارات ظنیه و امکان آن
2. حجیت ظواهر کتاب
3. حجیت خبر واحد
4. اجماع
5. دلیل عقلی
6. شهرت فتوایی
7. قول لغوی
8 . سیره

9. عرف و عادت
مبحث دوم: ظنون غیرمعتبر
1. قیاس
2. استحسان
3. مصالح مرسله
4. سدّ ذرایع

دفتر دوم: اصول فقه (2)
بخش اول: اصول عملیه
فصل اول: اصل برائت
مبحث اول: در شبهه تحریمیه
مسئله اول: شبهة حکمیه تحریمیه به سبب فقدان نص
اقسام برائت
مسئله دوم: شبهة حکمیه تحریمیه به سبب اجمال نص
مسئله سوم: شبهة حکمیه تحریمیه به سبب تعارض دو نص متضاد
مسئله چهارم: شبهة موضوعیه تحریمیه
مبحث دوم: شک در شبهة وجوبیه
مسئله اول: شبهة حکمیه وجوبیه به سبب فقدان نص
مسئله دوم: شبهة حکمیه وجوبیه به سبب اجمال نص
مسئله سوم: شبهة حکمیه وجوبیه به سبب تعارض دو نص
مسئله چهارم: شبهة موضوعیه وجوبیه به سبب اشتباه در امور خارجی
ادله اخباریین برای وجوب احتیاط در شبهة حکمیه تحریمیه تنبیهات اصل برائت
فصل دوم: اصل تخییر
مبحث اول: دوران امر بین المحذورین
مسئله اول: دوران امر بین المحذورین به سبب فقدان نص
مسئله دوم: دوران امر بین المحذورین به سبب اجمال نص مسئله سوم: دوران امر بین المحذورین به سبب تعارض نصّین
مسئله چهارم: دوران امر بین المحذورین در شبهات موضوعیه

فصل سوم: أصالة الاحتیاط
مبحث اول: شبهة تحریمیه
1. شبهة محصوره
تنبیهات متباینین
2. شبهة غیرمحصوره
مبحث دوم: شبهة وجوبیه
1. دوران امر بین متباینین
2. دوران امر بین اقل و اکثر ارتباطی در شبهة وجوبیه تنبیهات اقلّ و اکثر
خاتمه: در شرایط جریان اصول عملیه
فصل چهارم: استصحاب
مبحث اول: تعریف استصحاب
ارکان استصحاب
مبحث دوم: استصحاب و قاعدة یقین (شک ساری)
فرق قاعدة یقین با استصحاب
اعتبار قاعده یقین
مبحث سوم: استصحاب و قاعده مقتضی و مانع
مبحث چهارم: آیا استصحاب از اصول است یا امارات؟
مبحث پنجم: آیا استصحاب از مسائل اصولی است یا قواعد فقهی؟
مبحث ششم: تقسیمات استصحاب
1. تقسیم به اعتبار مستصحب
2. تقسیم به اعتبار شک
مبحث هفتم: ادله حجیت استصحاب
1. سیرة قطعیه عقلا بر عملکرد مطابق حالت سابقه
2. یقین به حدوث مستلزم ظن به بقا و ظن به حجت است
3. اجماع
4. اخبار
غایت دلالت اخبار
مبحث هشتم: تنبیهات استصحاب
تنبیه اول: استصحاب استقبالی

تنبیه دوم: استصحاب کلی
تنبیه سوم: جریان استصحاب در تدریجیات
تنبیه چهارم: اصل مثبت
تنبیه پنجم: اشتراط فعلیت شک
تنبیه ششم: مراد از یقین در باب استصحاب
تنبیه هفتم: شک در بقا
تنبیه هشتم: وجود اثر شرعی در بقا در جریان استصحاب ضروری است
تنبیه نهم: در تقدم و تأخر حادث
تنبیه دهم: تمسک به عام یا استصحاب حکم مخصص
خاتمه: تعادل و تراجیح
مقدمه: در بیان واژه های تخصص، تخصیص، حکومت و ورود
فرق بین حکومت و تخصیص
فرق ورود با تخصص
امر اول: حقیقت تعارض
امر دوم: شروط تعارض
امر سوم: تعارض مستقر و غیرمستقر
امر چهارم: فرق میان تعارض و تزاحم
مرجّحات باب تزاحم
امر پنجم: حکم تعارض
1. حکم تنافی بین دو دلیل به گونة تباین
2. حکم تنافی بین خبرین متعارضین به نحو عموم من وجه اجتهاد و تقلید
امر اول: مباحث اجتهاد
مبحث اول: تعریف اجتهاد
مبحث دوم: احکام اجتهاد
مبحث سوم: تجزّی در اجتهاد
مبحث چهارم: مبادی اجتهاد
مبحث پنجم: تخطئه و تصویب

امر دوم: تقلید و احکام آن
مبحث اول: تعریف تقلید
مبحث دوم: احکام تقلید
منابع و مآخذ
فهرست قوانین